Motsartın evindən REPORTAJ – FOTO
Zalsburqun köhnə küçələri ilə gəzərkən Qərbi Avropanın turizm marşrutlarında
çox məşhur olan skripkalı bir insanın canlı heykəli ilə mütləq
qarşılaşacaqsınız. Heykəlin arxasındakı evin fasadındakı yazını oxuduqda dərhal
bunun Amadeus Motsart olduğunu təxmin edilir. “Motsartın doğulduğu ev” (Motsart
Geburtshause 9) – bu yazı dünyaca məşhur binanın sarı divarındakı lövhədə həkk
olunub. Dahi musiqiçinin minlərlə pərəstişkarı və adi turistlər Zalsburqda
həmişə bu ünvana gəlirlər. Bu küçə orta əsr evləri, kiçik mağazalar və
kafelərlə zəngindir. Burada demək olar ki, hər bir binanın öz tarixi dəyəri
var. Küçə boyunca Motsartın klassik musiqisi ətrafa yayılır. Şəhərin muzey
yerləşən ərazisi də bəstəkarın adını daşıyır – “Bürünc heykəlli Motsartplatz”.
“Kaspi”
qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
Muzey dahi bəstəkarın valideynlərinin yaşadığı, doğulub böyüdüyü evdə
yerləşir. Binanın 3-cü mərtəbəsində 8 otaqlı ev muzeyə çevrilib. Bura gələn
insanlar 18-ci əsrin abı-havasına qərq ola, dahi bəstəkarın həyat və
yaradıcılığına aid eksponatlarla tanış ola bilirlər. Bu ev klassik
musiqisevərlərin xüsusi marağındadır.
Bəstəkarın ailəsi 1773-cü ildə bu binaya köçüb və 17 il bu mənzildə yaşayıb.
Ev Motsart ailəsi ilə mehriban münasibətdə olan Hoqenauer ailəsinə məxsus idi,
buna şahidlik edən çoxlu məktublar qorunub saxlanılıb. Volfqanqın valideynləri
Leopold və Anna Maria Motsart toylarından dərhal sonra burada mətbəx, kiçik iş
otağı, qonaq otağı və yataq otağından ibarət olduqca təvazökar bir mühit
yaradaraq məskunlaşıblar. Ailənin 7-ci övladı Volfqanq 1756-cı il 27 yanvarda
bu mənzildə dünyaya gəlib. Gələcək bəstəkar uşaqlığını bu sadə binada keçirib.
5 yaşlı Volfqanq ilk əsərini də bu evdə yazıb. 7 yaşında bacısı ilə birlikdə
Vyanaya ilk qastrola bu evdən yollanıb. 11 yaşı olanda ilk operası Zalsburqda
səhnəyə qoyulub. Bacısı sonralar deyirdi: “4 yaşında atamız Volfqanqı
əyləndirmək üçün ona klavişdə bir-iki parça ifa etməyi öyrədərdi. O bir qədər
sonra bu parçaları heç bir səhvə yol vermədən ifa edirdi. Beş yaşında isə özü
kiçik parçalar bəstələməyə başladı və atamız heyrət içində onları nota
yazırdı”. Dindar atası uşağın istedadını “Tanrının vergisi” adlandırırdı.
Müharibə zamanı – 1944-cü ildə muzey binasının əsas hissəsi Amerika aviasiyası
tərəfindən dağıdılıb və ondan yalnız rəqs sinfinin yerləşdiyi hissə qalıb.
Sonradan bina təmir olunub. Muzeyin açılışına Beynəlxalq Motsart Fondu yardım
edib. 1996-cı ildə bəstəkarın yaşayış evi yenidən muzey olaraq açılıb.
Volfqanqın 17 yaşı olanda o, atası, anası Anna Mariya və bacısı Nanerl ilə
birlikdə Hanibal meydanında (indiki Makart Platz) yerləşən başqa bir evə köçüb.
Beləcə, Motsart ailəsi 26 ilə yaxın Zalsburqda yaşayıb.
Bəstəkarın ev muzeyini ziyarət etmək istəyən turistlər məşhur binanın arko
qapısından daxil olub dar və qaranlıq pilləkənlərlə 3-cü mərtəbədəki mənzilə
qalxırlar. Divarda həkk olunan “Vunderkind Motsart” yazısı muzeyə aparan yola
bələdçilik edir.
Muzeydə bütünlüklə məşhur bəstəkarın həyat və yaradıcılığına, həmçinin
Zalsburqda musiqinin inkişafına həsr olunmuş kiçik, lakin çox maraqlı
kolleksiya qorunur. Sərgilər “Motsart və Opera” və “Motsart Vyanada” adlanır.
Otaqların hamısında Motsartın əsərləri səslənir.
Volfqanq mənzildəki oval otaqda anadan olub. Bu gün muzeydə bəstəkarın özünə
məxsus ilk alətləri – skripka, viola, pianino, ailə portretləri və bəstəkarın
pərəstişkarları üçün heç də az dəyərli olmayan digər əşyalar saxlanılır.
Eksponatlar arasında bəstəkarın sağ ikən çəkdirdiyi yeganə portreti, saçının
bir teli, məktublar kimi nadir eksponatları görmək olar. Muzeyin divarlarında
dahi bəstəkarın şəxsən yazdığı yüzlərlə musiqi notu var. Yarımçıq qalmış
“Motsart fortepianoda” tablosu qarşısında ziyarətçilər xeyli ayaq saxlayır.
Muzeydə bəstəkarın istifadə etdiyi orijinal mebel parçaları, uşaqlıqda yatdığı
beşik və qarderob da qorunur.
Dövründə Motsarta münasibət həmişə ideal olmayıb. Bələdçi məlumat verir ki,
bəstəkarın musiqisi ilk baxışdan yüngül olsa da, kifayət qədər çoxqatlı, dərin
idi və bəzən çətin qavranılırdı: “Motsartın bəzi operaları hətta repertuardan
çıxarılırdı, çünki insanlar hələ yeni musiqi cərəyanlarına hazır deyildi”.
Motsart haqqındakı hekayətlər əfsanəyə bənzəyirdi. Qəzetlər onun Almaniya,
İngiltərə, İsveçrə, İtaliya, Fransa və başqa ölkələrdəki qeyri-adi konsertləri
barədə məlumat verirdi. Sonralar bəstəkar yazıb: “Heç kim musiqi bəstələmək
qanunlarının öyrənilməsinə mənim qədər əmək sərf etməyib. Mən bütün məşhur
bəstəkarların musiqi əsərlərini böyük səy və diqqətlə öyrənmişəm”.
Muzeyin kolleksiyası Motsartın həyatı haqqında hər şeyi deyir: “Bəstəkar 36
yaşına çatmadan vəfat edib. Motsartın ölümünün səbəbləri haqqında “xəstəlik,
zəhərlənmə” və s. kimi versiyalar bu gün də müzakirə mövzusudur. “Rekviyem”
bəstəkarın son əsəridir. O, bu əsəri tamamlamadan dünyadan köçüb”.
İkinci mərtəbədə “Motsart və Teatr” ekspozisiyası maraq doğurur. Burada
bəstəkarın əsərləri əsasında səhnələşdirilmiş əsas tamaşaların dekorasiyaları,
geyimləri, səhnə rekvizitlərini görmək olar.
Motsartın ev muzeyindən 10 dəqiqəlik məsafədə ikinci “Motsart muzeyi” də
yerləşir. 18 avro ödəməklə hər iki muzeyə giriş bileti əldə etmək olur. Amma
turistlər daha çox bəstəkarın doğulduğu evə – ev muzeyini ziyarət etməyə
üstünlük verirlər. Bələdçi bunu qürurla vurğulayır: “Bura dünyanın ən çox
ziyarət edilən muzeylərindən biridir. Zalsburqa gəlib muzeyə baş çəkməyən insan
çətin tapılar”.
Muzey il boyu açıqdır. Giriş biletinin qiyməti böyüklər üçün 11 avro, 15-18
yaşlı uşaqlar üçün 4 avro və 6-14 yaşlı uşaqlar üçün 3,5 avrodur. Tələbələrə
endirim var. Ailə biletləri 27 avrodur. Media işçiləri üçün giriş pulsuzdur.
