Qiymət qalxır, limit dəyişmir: İpoteka krediti bazarnda son vəziyyət necədir?
– FOTO
Güzəştli ipoteka krediti və sosial mənzil almaq hüququ verilən şəxslərin
siyahısına səhiyyə işçilərinin də əlavə edilməsi təklif edilir. Bu, Nazirlər
Kabineti, Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası və Azərbaycan
Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatlarının Milli Konfederasiyası
arasında 2023-2025-ci illər üçün Baş Kollektiv Sazişdə əksini tapıb.
Qeyd edək ki, güzəştli ipoteka krediti ən azı 3 il daxili işlər orqanlarında
xidmət keçən xüsusi rütbəsi olan şəxslərə, ən azı 3 il elmi vəzifədə işləyən
elmi işçilərə, ən azı 15 il dövlət ümumi təhsil müəssisəsində müəllim işləyən
şəxslərə, azı 5 il jurnalist işləyən və Media Reyestrinə daxil edilmiş
şəxslərə, eləcə də, gənc ailənin üzvü olmayan ən azı 15 il jurnalist işləyən və
Media Reyestrinə daxil edilmiş şəxslərə şamil edilir.
Səhiyyə işçilərinin də bu siyahıya əlavə edilməsi əmlak bazarına təsir
edəcəkmi?
“Kaspi”
qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
Əmlak məsələləri üzrə ekspert Ramil Osmanlı bildirib ki, dövlət güzəştli
ipoteka kreditinə məbləğ limiti qoymaqla əslində prosesləri tənzimləyir:
“Limit hər ilin sonunda dövlət büdcəsinin müzakirəsi aparılan zaman
müəyyənləşdirilir. İstisna hal kimi bəzən limitin il ərzində çox cüzi şəkildə
artırılması, yaxud azaldılmasına rast gəlinir. Tənzimlənmənin məqsədi bazara
kəskin pul axınının qarşısını almaq, eyni zamanda alternativ bazarlar üzrə
rəqabəti müəyyən mənada qoruyub saxlamaqdır. Çünki Mənzil İnkişafı Dövlət
Agentliyinin xətti ilə də güzəştli mənzillər verilir”.
R.Osmanlı qeyd edib ki, bu qərar güzəştli ipoteka kreditinə əlçatanlığın, eyni
zamanda bu prosesdən yararlanan təbəqənin artırılması məqsədi daşıyır:
“Səhiyyə işçilərinin bu prosesə qoşulması güzəştli ipoteka kreditinə tələbi
qismən artıracaq. Amma bu hal zamanla tənzimlənəcək. Əgər limit
artırılmayacaqsa, mənzil qıtlığı və qiymət artımı kimi amillər olmayacaq”.
Əmlakçı Mülkədar Rüstəmovun sözlərinə görə, İpoteka Fondu mənzil qiymətlərinin
artımını nəzərə almır:
“Son 3-4 ildir ki, ipoteka kreditləri ilə bağlı limit dəyişməyib. Mənzil
qiymətlərində artım var, amma fond limiti artırmır. 1978-ci ildən sonra tikilən
binalarda 3 otaqlıların limiti 90-100 min manat, yeni binalarda isə 140-150 min
civarında təyin edilib. Amma son 1-2 ildir köhnə mənzil bazarında 20 faizə
qədər qiymət artımı var. Məsələn 120-125 min manata satılan 3 otaqlılar artıq
150-155 min civarındadır. Amma ipoteka 100 min manat ayırır. Vətəndaş köhnə
binaya görə 33 faiz ilkin ödəniş verməlidir. Yenitikililərdə isə 2013-cü ildən
sonrakı binalara 20 faiz ilkin ödəniş tələb olunur. Əvvəl evlər 120-125 min
olanda müştəri ilkin ödənişin 30 faizini verə bilirdi və asanlıqla ipoteka ilə
mənzili əldə edirdi. Amma indi qiymətlər qalxıb”.
M.Rüstəmov qeyd etdi ki, limitin artırılması gözlənilir:
“İpoteka Fondu limiti 120 min manata qədər artırsa, mənzil bazarında böyük
canlanma yarana, nəticədə daha çox mənzil satıla bilər. Kifayət qədər müştəri
var ki, ipotekaya müraciət edib, lakin cavabsız qalıb. Limit aprel-may
aylarında artırılacaq”.
Əmlak məsələləri eksperti Elnur Fərzəliyev dedi ki, bu mənzillər 25 illik
verilir deyə, vətəndaş ev ala bilmir:
“İpoteka kreditləri yenitikili, 9 mərtəbəli və 5 mərtəbəli binalardan yaşı
daha yeni olanlara verilir. Bakıda mərkəz və ona yaxın ərazilərdə 1 otaqlı
yenitikili binadakı təmirli mənzilin satış qiyməti 100 min manatdan bahadır.
Köhnə 9 mərtəbəli binalarda isə 2 otaqlı mənzillərin satış qiyməti 100-140 min
manat arası dəyişir. Qiymətlər də artan xətt üzrə gedir. Əmlak bazarında elə
qiymət artımları baş verib ki, ipoteka krediti ilə mənzil almaq istəyən
şəxslərin sayı artsa da, bir hissəsi axtardıqları mənzili bazarda tapa bilmir.
25 illik kreditə girib mənzil almaq istəyən şəxslər 1 otaq yox, maksimum 2 və
ya 3 otaqlı ev almaq istəyirlər ki, sonra problem yaşanmasın”.
E.Fərzəliyevin fikrincə, güzəşt yaradılsa da, bəzi işçilər bundan istifadə edə
bilməyəcək:
“Səhiyyə işçilərindən dövlət xəstəxanasında işləyənlərin əməkhaqqı elə də
yüksək deyil. Lakin özəl klinikalarda işləyən həkimlər daha çox əməkhaqqı alır.
Tibb bacılarının əməkhaqqı isə 400 manat civarındadır. Onların da iş saatı
həkimlərlə eynidir, amma əməkhaqqıları aşağı olduğuna görə onlara bu kreditlər
verilmir, güzəştli ipotekadan yararlana bilmirlər. Əməkhaqqı yüksək olan
həkimlərin isə onsuz da bu kateqoriyaya aidiyyəti yoxdur. Çünki onlar istənilən
banka müraciət edib ipoteka krediti ala bilir”.
Əmlak eksperti bildirdi ki, vətəndaşların ipotekalardan yararlana bilməsi üçün
münbit şərait yaratmaq lazımdır:
“Mütləq şəkildə dövlət dəstəyi olmalı, sosial layihələrin sayı artırılmalıdır.
Maya dəyəri aşağı olan sosial evlər tikilməlidir ki, vətəndaşlar həmin
mənzillərdən ala bilsinlər. Mənzil tikinti sahələrinin sayı artsa, ev almaq
daha əlçatan olar. Çünki dövlət xətti ilə tikilən binalarda torpaq sahəsini
dövlət ayırır və bir çox vergilərdən azad olduqlarına görə orada qiymətlər adi
mənzillərdən 2 dəfəyə qədər daha ucuz təklif olunur. Amma sosial layihələrin
sayı məhdud saydadır. Hər satış zamanı minlərlə müraciət olur, bir neçə yüz
nəfər mənzil sahibi ola bilir”.
