ABŞ-yə “yox”, Rusiyaya “HƏ”: Çinin güddüyü məqsədlər – TƏHLİL + FOTO
Bizim WhatsApp kanalımıza buradan abunə ola bilərsiniz
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ölkəsinin Çinlə strateji
əlaqələrini vurğulamaq, Ukraynadakı müharibəni və Asiya-Sakit okean
regionundakı vəziyyəti müzakirə etmək üçün Çinə səfər edib.
Lavrovun Çinə yollanmasının böyükölçülü aspekti Rusiya-Ukrayna müharibəsinin
fonunda yaranan qlobal gərgin münasibətlərlə əlaqəlidir.
Hərçənd ki, Lavrovdan əvvəl ABŞ-nin maliyyə naziri Canet Yellen Çinə səfər
edərək müzakirələr aparıb və iki rəqib ölkənin dil tapmasına çalışıb.
Lavrovun səfərindən sonra isə Yellen Çini Rusiyanın Ukraynadakı hərbi
əməliyyatlarına maddi dəstək göstərəcəyi təqdirdə sanksiyalarla hədələyib.
Əgər ortada gizli bir razılaşma yoxdursa və ABŞ ilə Çin arasındakı rəqabətə
əlavə süni fon verilmirsə, onda deyə bilərik ki, Pekin Vaşinqtonun masaya
qoyduğu materialları dəstəkləmir.
Əvəzində Çin Rusiyanın sıxışan vəziyyətindən və beynəlxalq təcridə məruz
qalmasından istifadə edib onu öz ağuşuna çəkir. Çünki Moskvanın beynəlxalq
təcridinin dərinləşməsi ilə Çinin nüfuzu daha da artır.
Lavrovun səfərindəki məqsədlərin toplusu da Rusiyanın Çindən daha böyük dəstək
ummasına əsaslanır. Yəni indi qarşılıqlı maraqlar olsa da, Çin Rusiyaya ən
azından üç səbəbə görə daha çox ehtiyac duyur.
Birincisi, Rusiya ona tətbiq edilən sanksiyalarla beynəlxalq iqtisadi
izolyasiyaya salındığından alternativ bazarlar axtarır. Alternativ bazarlar
platformasında Çinin xüsusi rolu var.
İkincisi, Moskva Ukraynada apardığı hərbi kampaniyada Çindən əhəmiyyətli
hərbi-texniki dəstək gözləyir.
Üçüncüsü, Rusiya Çinin ekspansiyasının geosiyasi əsaslarından faydalar alıb
məsuliyyəti Pekinlə bölüşmək istəyini göstərir.
Bunlar ABŞ üçün həyəcan siqnalıdır, çünki o, Çinin Şərqdəki regionlardan
tutmuş Avropaya doğru uzanan xətt boyunca nəhəng maraqlarında Rusiyaya pay
verəcəyini düşünür.
Bu səbəbdən bəla qənaətə gəlmək olar ki, Rusiyanın baş diplomatı Sergey Lavrov
Çindən ala biləcəyi “bəxşiş”ləri aydınlaşdırmağı qarşıya məqsəd qoyur.
Böyük ehtimalla, Çin Rusiyaya kritik yardımlar göstərsə və geosiyasi bölgüdə
Kremlin maraqlarını nəzərə alsa, Moskva Pekinə Mərkəzi Asiya, Arktika, Cənubi
Qafqaz regionlarında birgə hərəkət etməyi təklif edəcək.
Amma Çinin doktrinası daha ehtiyatlı və iddialıdır, Pekin indi spesifik
genişlənmə siyasəti ilə bütün bölgələrə əlini uzadır.
Bununla Pekinin məqsədi həqiqi müttəfiqlər taparaq Qərbə, elə yeri gələndə də
Rusiyaya təzyiqlər tətbiq etmək və əldə edə biləcəyi nəticələri şişirtməkdən
ibarətdir.
Bu, bəlkə də, Çinin nəzərində uzunmüddətli bir proqramdır, cari vəziyyətdə isə
Pekin Rusiyaya dəstəkdə maraqlı tərəf kimi çıxış edir.
Çinin Rusiyaya dəstəyi NATO-nun Ukraynaya qoşun göndərə bilməsi ilə əlaqədar
Moskvada yaranan həyəcanı basdırır.
Hərçənd ki, hələ nə NATO Ukraynaya qoşun yollamaq fikrindədir, nə də Çinin
Moskvaya əhəmiyyətli hərbi dəstəyi barədə dəqiq informasiyalar mövcuddur.
Hər halda, Lavrovun səfəri və ABŞ ilə Çin arasında artan narazılıqlar fonunda
qarşıdakı aylarda qlobal rəqabətin daha təhlükəli olacağı gözləniləndir.
Aqşin Kərimov
