“Abzas Media” sahiblərinin “diqqətindən yayınan” korrupsiya halları –
ARAŞDIRMA + FOTO
Bizim WhatsApp kanalımıza buradan abunə ola bilərsiniz
“Abzas Media” abunə sistemi ilə işləmir. Onun hazırladığı məhsulların daimi
alıcıları yoxdur. Sərbəst oxucular üçün də kod sistemi tətbiq etməyib. Yəni,
informasiyalarını ödənişsiz təqdim edir. Saytda elan, reklam, bir sözlə, normal
KİV (Kütləvi İnformasiya Vasitələləri) qurumu üçün qazanc gətirən digər bir
element də görünmür… Həm milli, həm də beynəlxalq standartlar KİV
qurumlarının maliyyələşməsi üçün fərqli mənbə tanımır. Beynəlxalq sənədlərdə
qeyd edilir ki, normal fəaliyyət göstərən KİV qurumunun legitim maliyyə mənbəyi
reklam və elanlardır. Maliyyəsinin ən azı 75 faizi reklam və elandan
formalaşmalıdır ki, müstəqil fəaliyyət göstərə bilsin. Digər 25 faiz isə
satışdan, abunədən, ianələrdən, qrantlardan, təsisçinin yardımından və sair
qaynaqlardan formalaşmalıdır. Əgər bunların heç biri yoxdursa, “Abzas Media”nın
maliyyə mənbəyi haradan formalaşır? İlkin şübhələr də buradan qaynaqlanır.
“Abzas Media” qrupunun heç bir şəffaf maliyyə qaynağı yoxdur. Əgər stabil
maliyyə qaynağı yoxdursa, redaksiya ofisinin icarəsi, işçilərin əmək haqqı
fondu, texniki avadanlıqlar təminatı və digər xərclər üçün zəruri olan vəsait
hansı mənbədən ödənir? Əlavə edək ki, “Abzas Media” ölkədəki KİV-lərdən daha
təminatlı görünür. Diqqət yetirək: saytın direktoru “xarici ölkəyə səfər
edərkən”, baş redaktoru isə “xarici ölkədən səfərdən qayıdarkən saxlanılıb”, –
xəbərlərdə yazılır. Bu cür təminatlı fəaliyyət üçün yetərli maliyyə olması
zəruridir.
Adı çəkilən xərclər bir yana, hüquq-mühafizə orqanlarının saytın
redaksiyasından götürüb sənədləşdirdikləri 40 min avro vəsait haradandır?
Redaksiya rəhbərliyi gündəlik zəruri xərcləri ödəyə bilirsə, istədiyi vaxt
xarici ölkələrə səfər edirsə, hətta ehtiyata 40 min avro vəsait saxlaya
bilirsə, deməli onun stabil maliyyə qaynağı mövcuddur. Amma hansı mənbədir ki,
gözünü yumub bu qədər maliyyəni “Abzas Media”ya təmənnasız ötürür? Nə marağı
var? Axı saytın heç normal oxucusu da yoxdur. Oxucu qıtlığını nəzərə alaraq
saytın üzərində ümumi sayğac da yerləşdirməyiblər ki, ictimai rəydə təsir
imkanlarının olmadığı görünməsin.
İş ondadır ki, “Abzas Media”nın nə sahibləri, nə də müdafiəçiləri bu suallara
toxunmurlar. Sanki normal bir hal imiş kimi üzərindən keçirlər. “Qrant
şəbəkəsinin” üzvü olan təşkilatlar heç bir dəqiqləşdirmə aparmadan bəyanatlar
yayırlar. “Abzas Media”nın guya “müstəqil KİV qurumu olduğunu, direktor Ülvi
Həsənlinin də məhz “həqiqəti yazdığına görə həbs edildiyini” bildirirlər.
“Sərhədsiz Reportyorlar” operativ şəkildə bəyanat yayaraq, bunu “müstəqil
mediaya təzyiq” kimi qiymətləndiriblər. Müdafiə bəyanatlarında iddia olunur ki,
guya “Abzas Media” “ölkədəki korrupsiya hallarını araşdırdığı üçün susdurulub”.
Soruşan yoxdur ki, özü korrupsiya və rüşvət içində batmış, qeyri-leqal
fondlardan maliyyələşən bir “KİV qurumu” korrupsiya hallarını necə araşdırır?
“Abzas Media” hansı maliyyə qaynağına söykənərək müstəqil fəaliyyət göstərə
bilir? Axı yuxarıda qeyd etdik: KİV qurumunun müstəqil fəaliyyət göstərdiyini
ehtiva edən elementlərin heç biri “Abzas Media”da mövcud deyil.
Amma cavabsız qalan suallar təkcə “Abzas Media”nın redaksiyası ilə bağlı
deyil. Onun “müdafiə prosesi”ndə də diqqətçəkən nüanslar üzə çıxır. Ölkədə
qondarma KİV qurumlarının, “jurnalist”lərin istintaqa cəlb edilməsi halı ilk
dəfə baş vermir. Amma onların heç birində indiki qədər mütəşəkkil “müdafiə işi”
qurulmayıb. “Amerikanın səsi”, “Turan” İnformasiya Agentliyi, “Toplum TV” və
digər şəbəkə üzvləri gecə-gündüz demədən təbliğat aparırlar, “Abzas Media”nı
“müstəqil və peşəkar” KİV qurumu kimi təqdim edirlər. İşə “radikal
müxalifətçilər” də qatılıblar. “Milli Şura”, Xalq Cəbhəsi Partiyası və
digərləri bəyanat yayaraq, Ülvi Həsənlinin saxlanılmasını “müstəqil mediaya
basqı” kimi dəyərləndiriblər. Görünən budur ki, çox tələsirlər. İstintaqı
aparan rəsmi orqanların rəyini gözləmədən şərhlər verirlər. İsbat edə
bilməyəcəkləri arqumentlər səsləndirirlər. Sanki tarana gedirlər. Təzyiq
göstərib istintaq prosesini dayandırmaq istəyirlər. Nədən həyəcanlanıblar, nə
etmək istəyirlər?
Onları narahat edən məsələ “Abzas Media”nın taleyi deyil. Sabah ya da ondan
sonrakı günlərdə onun bənzərində başqa bir “KİV qurumu” yaradıb öz sıralarına
qata, yollarına davam edə bilərlər. Problem bu deyil. Narahatlıq doğuran məsələ
“Abzas Media”nın ittiham olunduğu mövzudadır. İstintaq prosesində “Abzas
Media”nın Qərb institutlarından külli-miqdarda maliyyə vəsaiti aldığı müəyyən
edilib. Sıralarında USAİD, “People in Need”, “Euro Media Group” və digərləri
vardır. Alınan vəsait qeydiyyatsız olaraq ölkəyə gətirilib, qeyri-leqal formada
realizə edilib. Maliyyələşmədə adsız kartlardan da istifadə olunub.
İstintaq davam edir. Yəqin ki, prosesin gedişində indiyədək bilinməyən yeni
nüanslar ortaya çıxacaq. Qanunsuz “Qrant trafiki” üçün tətbiq edilmiş
maxinasiyaların üstü açılacaq. Hansı ki, o maxinasiyalardan təkcə “Abzas Media”
istifadə etməyib. “Müdafiəçi təşkilatlar” da faydalanıblar.
ABŞ başda olmaqla Qərb mərkəzləri Azərbaycanda geniş agentura şəbəkəsi
qurublar. İzi azdırmaq üçün onların adını “KİV qurumu”, “QHT”, “Siyasi partiya”
qoyublar. Yəni, öz agentlərini məsuliyyətdən yayındırmaq üçün hüquqi platforma
yaradıblar. Qrant vermək adı altında onlar üçün “qanunu maliyyə mənbəyi” təmin
ediblər. Azərbaycan 2000-ci illərdən başlayaraq, bu şəbəkəni qismən ifşa edib.
Zərərsizləşdirmək üçün qanunvericiliyi yeniləyib. 2014-cü ildə qrant alma
prosedurlarını sərtləşdirib. Digər zəruri tədbirlər görüb.
İndi bəlli olur ki, Azərbaycan ehtiyat tədbirləri gördüyü kimi “qrant
şəbəkəsi” də çevik tərpənib. Qeyri-leqal vəsaitin ölkəyə gətirilib agentura
şəbəkəsinə çatdırılması üçün son altı il ərzində tamamilə yeni metodlardan
istifadə edib. Məsələn, Norveçin Azərbaycanda keçmiş səfiri Steynar Gil
2003-2005-ci illərdə qanunları pozduğuna, siyasi proseslərə açıq müdaxilə
etdiyinə görə Azərbaycandan qovulmuşdu. Onun himayəsində olan fondların
fəaliyyəti isə dayandırıldı. Amma bu gün bəlli olur ki, Norveç fondları
Azərbaycandan zahirən getsələr də, buradakı fəaliyyətlərini davam etdiriblər.
“Abzas Media”nı maliyyələşdiriblər. Amma heç bir halda, heç bir yerdə
görünməyiblər, adları çəkilməyib. Yəni, üzdə USAİD görünür, alt qatda işi
Norveç fondları işləyir. Belə fondların sayı çoxdur. Onların
maliyyələşdirdikləri, daha doğrusu, qanunsuz vəsait çatdırdıqları təşkilatların
da sayları çoxdur.
“Abzas Media” üzərində açılmış istintaq işi bütün bu dolaşıq proseslərə
aydınlıq gətirəcək. Çox güman ki, işin bir ucu da “müdafiəçi təşkilat”lara
qədər uzanacaq. Narahatlıq bu məqamdan qaynaqlanır. Həyəcan keçirirlər,
tələsirlər, təzyiq edib prosesi dayandırmaq istəyirlər.
ABŞ və onun Qərbdəki yançıları Azərbaycandan nə istəyirlər? Qərbin indiki
planlarının arxasında Azərbaycan xalqının iradəsinə təsir göstərmək, xalqımızın
qələbəsinə, torpaqların işğaldan azad olunmasına kölgə salmaq istəyirlər.
Xalqla dövlət arasında inamsızlıq yaratmaq, cəmiyyəti parçalamaq və ölkəni
qarşıdurma zonasına çevirmək niyyətindədirlər. Azərbaycan Ordusunun əzib
dağıtdığı Ermənistan ordusunu yenidən dirçəldirlər. Qalib Azərbaycanın deyil,
məğlub və işğalçı Ermənistanın şərtlərinə uyğun sülh müqaviləsi bağlatdırmaq
istəyirlər. Bəs onların agenturası rolunda çıxış edən milli “QHT”, “KİV”
qurumları, “Milli Şura” ətrafında birləşmiş partiyalar nə istəyirlər?
Ümid edirik ki, istintaq prosesi bütün bu suallara aydınlıq gətirəcək.
“Report” İnformasiya Agentliyi
