Aktyor Azər Aydəmir: “Bizim sahəni bambılı kimi göstərmək utancvericidir” –
MÜSAHİBƏ + FOTO
Oynadığı rəngarəng obrazlarla tamaşaçıların sevgisini qazanmış kinoaktyor,
prodüser, ssenarist Azər Aydəmir 40-dan çox filmə çəkilsə də, “Lüger”,
“Faberjye”, “İblis”, “Viktoriya”, “Əlvida Şmidt!” filmləri, “Əqrəb mövsümü”
serialı ilə daha çox rəğbət qazanıb.
Lent.az Azər Aydəmirdən müsahibə alıb.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
– Azər bəy, bu günlər kimi dindirirsən, sizin ssenari müəllifi olduğunuz və
çəkildiyiniz “Viktoriya” qısametrajlı filmi barədə danışır. Çox maraqlı süjet
xətti var. Aktyor oyununa da söz ola bilməz. Amma ssenarinin plagiat olmasına
dair iddialar gəzir.
– Onu 12 il əvvəl yazmışdım, orijinal ssenaridir. Deyilənlər tamamilə
cəfəngiyatdır. Kimsə ərinmədən götürüb hansısa filmdən qumar masasını çəkib,
onun üzərinə başqa bir filmin səsini yazıb. Əminliklə deyirəm, ideya da, süjet
xətti də mənimdir. Birincisi, ideya oğurluğu mənə yaraşmaz, ikincisi internet
dövrüdür, kim nəyi istəsə, dərhal öyrənib tapa bilər. Gedib baxsınlar,
ədəbiyyatı ələk-vələk eləsinlər.
– Filmdə qumarbaz obrazınızı o qədər real oynamısınız ki, sanki kimisə qumar
masasında günlərlə müşahidə eləmisiniz. Bütün rollarınız çox fərqli,
rəngarəngdir. Haradan yığırsınız personajlarınızın “rəng”lərini?
– Uşaqlıqdan çox müşahidəçiyəm. Aktyor, rejissor olmaq istəyən şəxs
ətrafındakı hər kəsin mimika və jestlərinə diqqət etməlidir. Hətta,
həyətlərindəki “alkaş”ı, narkomanı, arvadını döyən zalım əri, “bomj”u və s.
Gərək başını hər yerə soxasan. Bax, bayaqdan sizin fotoqrafınız bizi çəkir. Mən
danışa-danışa onu müşahidə edirəm ki, bir xəbər agentliyinin fotoqrafı necə
işləməlidir. “Lüger” çəkilərkən özüm dükandarı oynamaq istədim. Əlixan Rəcəbov
mənə polis rolunu vermək istəyirdi. Dedim “polis oynamaqdan yorulmuşam”. Hikmət
Rəhimli ilə çoxdan işləmək istəyirdi, ona təklif etdi rolu. Beləcə maraqlı bir
iş alındı.
– Oynadığınız rollarda gah qorxaq, yaltaq bərbər, gah səbirli, tükənmiş alman,
gah söyüşkən otel adamı, gah vəhşi qumarbaz… Bu qalereyadakı rolları saymaqla
bitməz. Obrazlardan hansı sizə daha çox bənzəyir?
– Heç biri. İndi qarşınızda gördüyünüz adam mənəm. Korporativ, səhər doqquzdan
axşam altıyacan ofisdə işini görən bir tipəm. Yaradıcı insanam, amma heç
istəmirəm ki, məni yalnız yaradıcı insan kimi tanısınlar. Hərdən bu, çox
xətrimə dəyir. Məsələn, bir məclisdə otururuq, kimsə evini təmir etdirəcək,
ondan-bundan soruşurlar, mənə çatanda deyirlər “Azər yaradıcı adamdır, o
bilməz”. Əslində məni söymür, döymür, amma bununla çox pis xətrimə dəyir.
Praktik adamam, yaradıcılıq ikinci plandadır. Mən də evimin kişisiyəm, mən də
təmir etdirmişəm. Həll etdiyim yüzlərlə problem var. Mənimlə kişi kimi söhbət
elə də. Yaradıcı adam nə deməkdir? Ona görə, yaradıcı adam tipajında olmaq
istəmirəm. Ay sırğa taxım, saçımı uzadım, istəmirəm küçədə baxıb desinlər ki,
hə bu yaradıcı adamdır. Görünüşümüzdən çox şey tökülür, haqqımızda danışır.
– Bu yaradıcı adam tipajları çox zaman cəmiyyətimizin alışmadığı, qəbul
etmədiyi tiplərdir…
– Həm də qeyri-ciddi yanaşdığı. Mən yaxşı bilirəm ki, hansısa yaradıcı insan
sosial və siyasi məsələləri həll edə bilər. Amma cəmiyyət çox zaman yaradıcı
insanlara bambılı kimi baxır. Orta sahibkarlar var, hansı ki, ölkə kişilərinin
çoxluğunu təşkil edirlər. 40-45 yaşında qarnı qabağa çıxmış, “qara kepqalı”
kişilər. Elə bilirlər, dükan işlətməklə, maklerliklə, alverçiliklə, qısası pul
qazanmaqla, dünyanın ən ciddi işi ilə bir tək onlar məşğuldurlar. Ciddi-ciddi
öz məsələlərini müzakirə edib, aktyora da yazıq, şikəst, bədbəxt bir adam kimi
baxır, bax bu məni əsəbiləşdirir. Yeri gəlsə, mən səndən də çox qazanıram. Bu
stereotip 1990-cı illərdə yarandı. Bir çox məşhurlarımız xalq artistlərimiz
çıxıb efirlərdə “ağlaşma qurdular”. Bu sahədə vəziyyətin pis olduğunu dilə
gətirdilər, həqiqətən də pis idi, heç indi də tam düzəlməyib. Amma görünür o
qədər giley-güzar elədilər, bütün hamımızın həyatına sirayət elədi.
– Ciddi iş nədir sizcə?
– Ailəni, özünü, pozitivliyini, gülüşünü təmin edə bilirsənsə, bu ciddi işdir.
Problem hamıda var. Nazirdə də, dükançıda da. Kimin dərdi yoxdur ki? Sahələrə
ayırmaq, bizim sahəni bambılı kimi göstərmək utancvericidir. Hətta, qız
istəməyə gedəndə də sənət adamına bir qədər fərqli baxış var. Baxmırlar ki, pul
qazanır ya yox, işinə barmaqarası baxırlar.
– Bunu bilə-bilə aktyor olmağa qorxmadınız? İqtisad Universitetinə daxil
olmuşdunuz. Başqa sənət sahələrində də özünüzü sınamışdınız.
– Hərənin öz yanaşması var. Otelçilikdən restorançılığa, jurnalistikadan piar
marketinqə, lizinq sahəsinə qədər hər sahədə işləmişəm. Bilirəm ki, indi
gördüyüm iş ciddi işdir. Gərək özünü elə təqdim edəsən ki, hər kəs öz yerini
bilsin. İndi yavaş-yavaş münasibət dəyişir.
– Seriallarımızı çox tənqid edirdik. Amma yaxşı iş olanda tamaşaçı dəyər
verməyi də bacarır. Uzağa getmədən sizin də baş rollarında oynadığınız filmləri
qeyd edə bilərəm. Tamaşaçı bəyəndi, müzakirə etdi. Ən azından laqeyd qalmadı.
– Bu məni yaxşı mənada heyrətləndirdi. “Əqrəb mövsümü”ndən sonra başa düşdüm
ki, biz özümüzə yalandan bəraət qazandırmışıq. Həmişə günahı tamaşaçının üstünə
atırdıq ki, bizi anlamırlar və ya xarici seriallara, filmlərə qaçırlar. Yaxşı
iş olanda tamaşaçı baxır. Mən sosial şəbəkələrdə gələn rəyləri oxuyub çatdıra
bilmirəm. 12 ildir eşitdiyim bütün söhbətlər, bəhanələr uğursuz işin
bəraətindən ibarət imiş.
– Aktyorluq dərsləri düzgün keçilmir? Aktyorlarımızın çoxunda quru, süni
emosiya, pafos görüb qıcıqlanırıq.
– Bir problem mütləq ki, var. Bilmirəm günah başasalandadır, yoxsa qavrayanda?
Amma bir problem var. Əks halda gözəl aktyor, gözəl kino, gözəl tamaşalarımızın
sayı az olmazdı, yüzlərlə olardı. Bilmirəm problem tədrisdədir, yoxsa dərs
alanda. Yaradıcı yanaşılsa, tamaşaçını qıcıqlandıran, kinodan iyrəndirən işlər
ortaya çıxmaz.
– Xarici ulduzlardan kimlərin oyununu çox bəyənirsiniz?
– Metyu Mak Konorhi, Tom Hardi və Leonardo Dikaprio çox realist oyunçuluq
sərgiləyirlər.
– “Əqrəb mövsümü” çəkilərkən telekanal hansısa məhdudiyyət, senzura tətbiq
etdi?
– Yox. Telekanal bizə senzura qoymadı. Əgər siz jurnalist olaraq onu
sezmişsinizsə, bu mənim və rejissorun qoyduğu senzura idi, müəyyən qırmızı
cizgilər var ki, biz onu özümüz keçmək istəmədik.
– Filmlərinizdə söyüşlərdən, jarqon ifadələrdən çox istifadə edirsiniz. Real
həyatda necə? Və ya qəzəbinizi nəzarətə ala bilirsiniz?
– Yerində. Söyüş söyən adam deyiləm, amma olur da. Səbirli insanam, di gəl
partlayanda özümü saxlaya bilmirəm. Çox maraqlıdır ki, birinə hirslənmişəmsə,
ilk bir dəqiqəni ona bağırıram, sonra il ərzində nə qədər məni əsəbiləşdirən
adam olubsa, onları da qatıram işin içinə, tökürəm onun üstünə.
– Qaçan öküzün acığını yatan öküzdən çıxmaq deyərlər buna.
– Hə (qəhqəhə çəkir).
– Sizi Əlixan Rəcəbovun layihələrində daha çox görürük.
– Əlixan tam bir kino adamıdır. Öz yaşından çox bilən, intellektual. Mən
təəssüf edirəm ki, ondan dövlət səviyyəsində istifadə edilmir. Yaxşı büdcə
ayrılsa, bir tammetrajlı film çəkər və əminəm ki, möhtəşəm, hamını mat qoya
biləcək yaxşı bir film ortaya qoya bilər. Kreativdüşüncəli insandır.
– İdeyalarınız, ssenariləriniz, filmə yanaşmanız uğurlu alınır. Rejissorluğa
nə zaman başlayacaqsınız? Belə bir fikriniz olduğunu demişdiniz.
– Səbirli insanam, amma rejissor olmaq üçün meqasəbir lazımdır. Ona hazır
deyiləm. “O Kafe Storieslər” qısa filmim var, özümü yoxlamaq üçün çəkdim,
internetə yerləşdirdim. Nə vaxtsa bunu da edəcəm yəqin ki.
– Deyirlər çox bahalı aktyorsunuz və kaprizləriniz var.
– Çox kaprizli deyiləm. Həmyaşıdlarım var ki, məndən qat-qat kaprizlidirlər.
Haqlı olaraq. Bahalılığa qalınca, prodüserlik bilgilərim olduğuna görə, mövcud
bazarı yaxşı bilirəm. Mənim qonorarım bazardakı standart qiymət, standart
qonorarlardan üstündür. Amma məndən də baha qonorar alanlar var. Onlar hətta
heç aktyor da deyillər.
– Xarici görünüşünüzün də rolu oldu karyeranızda?
– Məncə oldu. Sarışınlığıma görə. Məni bəzən Rəşad Səfərov və Cövdət Şükürovla
səhv salırlar.
– Qanınızda sanki həqiqətən alman qanı var? Görünüşünüz fərqlidir.
– Qanımda malakan qanı var. Əslimiz Xızıdandır. Atam malakandır. Yüz il bundan
qabaq Altıağaca köçən malakan sülaləsindəndir. Ata nənəm rus, anam dağlıdır,
Əmbizlər kəndindən.
– Oynadığınız bütün obrazların hamısında bir mübariz, davakar ruh var. Sanki
hər an gələcək təhlükələrə hazırlıq olan, bunu şillə-yumruqla həll etməkdən
çəkinməyən biri durur hər obrazınızın arxasında. Bu bir az da sizə bənzəyir.
Tək böyümüş, yalnız yaşamış bir oğlanın, yəni sizin həyat hekayənizin davamı
kimi görünür o obrazlar.
– Eynən. Uşaqlığımdan bu yana qazanılan təcrübələrin nəticəsidir obrazlarım.
Öncə onu deyim ki, uşaqlıq çətin keçsə də, yaxşı dostlarım oldu. Yaxşı və
düzgün dost anlayışı ilə çox erkən tanış oldum və məni tək buraxmadılar.
Aktyorluğa qədər çox işlər gördüm. Amma yollar məni bura dartdı. Görünür,
hərəmizin bir missiyası var. Öz sahəm üzrə xidmət etmək istəyirəm və bunu
edəcəm, ələkdən keçirib ən keyfiyyətli, ən istedadlı adamları bir araya yığmaq,
ölkəmizin mədəniyyəti adına gözəl işlər ortaya qoymaq istəyirəm. Ölkəmizin
mədəniyyət, incəsənət kitabını kimlərsə bağlayıb. Ziyalılarımızdan eşitmişəm
ki, mədəniyyət xadimlərinin xalqın səsini çatdıran, sözünü deyən adam
olmasından xoşlanmayan məmurlar var. Sanballı bir məqama gəlməyimiz üçün
çalışacam. Mədəniyyət sahəsinin insanı ən vacib fiqura çevrilməlidir, bambılıya
yox. Buna çalışacam.
– Tək mümkündür? Gərək bunun üçün sizin hansısa vəzifəniz və ya titulunuz ola.
– Tək demirəm. Hansısa uğurlu bir işi komandalarla görürük. Emil Quliyev,
Əlisəttar Quliyev, Rasim Cəfər, Əlixan Rəcəbov, Baku Media Mərkəzi, Taleh
Yüzbəyov. Onların hər birinin öz komandası var, toplasaq 500 nəfərdən çoxdur.
Mən önə çıxsam, zirvədə tək qalmaq istəmərəm. Bu mənə sərf eləmir. Qazana
bilməyəcəm. Qoy rəqabət mühiti yaransın ki, həm qonorarı çox tələb edə bilim,
həm də keyfiyyət artsın. Biz indi qazanın dibində bir ovuc su kimiyik. Amma
gərək o qazan dola, qaynaya, daşa ki, ixrac imkanımız yarana. Xaricə çıxa
bilək. Aya 10-15 min manat qazanmaq üçün bizim sənətimizə tutaq ki, 5 Emil
Quliyev, 5 Taleh Yüzbəyov lazımdır, 15 Azər Aydəmir. Sahəmizin ölkə adına
inkişafından gedir söhbət. Ümid edirəm, məni düzgün anlayarlar.
– İnternet üzərindən yayımlanan filmlərdən qazanc əldə edə bilirsiniz?
– Qısametrajlı filmlərin gəliri ilkin mərhələdə olur. Satmaq çətin məsələdir.
Tammetrajlı filmlərin telekanallara satışından gülməli rəqəmlər gəlir. Cüzidir.
Bu gün Rəqsanəyə, Tərlan Novxanılıya Orta Asiyada internet üzərindən, müəyyən
proqramlarla qulaq asırlarsa, havayı qulaq asırlar, kinoda qazanmaq yolları
var. Hüquqi müstəvidə sata bilərəm, satmasam, öncə alışdıraram, sonra özləri
gəlib bizi istəyərlər. Bu uzun söhbətdir, amma mümkündür.
– Populyarlıq özü ilə bərabər ulduz xəstəliyi də gətirməyib?
– Özümü populyar aktyor hesab etmirəm. Mənimlə yaşıd olan, sənətə eyni vaxtda
gəldiyimiz bir çox aktyorlar var ki, onlar qədər məşhur deyiləm. Heç ilk onluğa
da daxil deyiləm. Onlar bacarıblar, bacarana baş qurban. Bakıda tanınıram, amma
Azərbaycan təkcə Bakıdan ibarət deyil. Azərbaycanın hər qarışına qurban olum.
Dağlı nəslindənəm, ancaq Zəngilanda, Gəncədə qohumlarım var. Populyar aktyor
ona deyərlər ki, ucqar bir kəndə gedər, hansı qapını döysə, onu tanıyalar. Məni
tanımırlar. Populyar Manaf Ağayevdir. Manaf Ağayev məndən daha populyardır.
Populyarların ilk onluğunda nə Əlixan, nə Hikmət, nə Rasim, nə mən, nə Taleh
var. Biz populyar deyilik.
– Populyar adamın xanımı olmaq asan deyil. Yəqin son dövrlər xanım
pərəstişkarlarınızın da sayı artıb. Xanımınızın bu vəziyyətə münasibəti necədir?
– Burada psixologiya və siyasət işə düşür. Yaradıcılıq küçədə hoppanıb-düşmək
deyil, həm də balansdır. Hər qadın ərinin şöhrət qazanmasına dözə bilmir. Bunun
dərin psixoloji tərəfləri var. Xanımım mənim uğurlarıma sevinir və
pərəstişkarların olması onu incitmir. Xanımım o barədə əjdəhadır, şir ürəyi
yemiş qadındır. O bilir mən kiməm, mən bilirəm o kimdir. Çətin günləri birlikdə
aşmışıq. Bu uğuru 22 yaşımda qazansaydım, yəqin fərqli reaksiyam olardı, evdə
tapılmazdım. Amma indi nə etdiyimi bilirəm. Nə baş verdiyinin də, həyat
yoldaşımın məndən gözləntilərinin də fərqindəyəm. Ona görə evə də zaman
ayırmağı bilirəm, övladıma da. İndi evə daha çox diqqət ayırıram.
– Əlavə biznesiniz var?
– Yoxdur, amma 5-6 sahəylə birdən məşğulam, səs artistiyəm İTV-nin,
“Azercell”in səsiyəm, reklam bazarında fəaliyyətim var, bəzi şirkətlərin
tanıtımı ilə məşğulam.
– Tamaşaçıları yeni filmlə nə zaman sevindirəcəksiniz?
– Martın 2-də Emil Quliyevin “Pərdə arxası: Mən burada tək olmuşam” adlı bədii
filmi ekranlara çıxacaq. Qalmaqallı süjet xətti var. Bu filmi hər kəs özünə
uyğun qavrayacaq. Məncə, geniş müzakirələrə səbəb olacaq.
