Çıxarış gözləyən mənzillər – “Kaspi”nin ARAŞDIRMASI + FOTO
Bizim WhatsApp kanalımıza buradan abunə ola bilərsiniz
2023-cü ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində ölkədə 373 min 647 daşınmaz əmlak
üzərində mülkiyyət hüququnun qeydiyyatı aparılıb. Bu, 2022-ci ilin eyni dövrü
ilə müqayisədə 43,8 faiz çoxdur. 2023-cü ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində
mülkiyyət hüququ qeydiyyata alınan əmlaklardan 40 min 205-i fərdi yaşayış və
bağ evi, 72 min 566-sı mənzil, 252 min 405-i torpaq sahəsi, 2 min 374-ü
qeyri-yaşayış binası, 5 min 487-si qeyri-yaşayış sahəsi, 531-i əmlak kompleksi,
79-u isə çoxmərtəbəli yaşayış binasıdır. Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, ən az
say yeni tikilən binaların payına düşür. Halbuki Bakı şəhərində hələ də
minlərlə sakin çıxarışsız mənzillərdə yaşayır. Yenitikililərlə bağlı bu problem
niyə həllini tapmır?
“Kaspi”
qəzeti mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Ən çox çıxarış 2019-cu ildə verilib
Tikinti məsələləri üzrə ekspert Elnur Azadov “Kaspi” qəzetinə açıqlamasında
bildirib ki, yenitikililər üçün ən çox çıxarış 2019-cu ildə verilib:
“2019-cu ilin əvvəlində ölkə başçısı binaların istismara qəbul olunması ilə
bağlı fərman imzalayıb. Burada aktiv iki orqan – Fövqəladə Hallar Nazirliyi və
Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti iştirak edirdi. İnşası bitmiş bina Fövqəladə
Hallar Nazirliyinin istismar qəbulundan keçəndən sonra mülkiyyət hüquqlarının
əldə olunması ilə bağlı müvafiq əmlak xidmətinə müraciət edir. Bununla da, tez
bir zamanda sakinlərə çıxarışlar verilir. Həmin ildə 470-ə yaxın bina
qeydiyyata alınıb. Bir il ərzində onların 75-80 faizi həmin fərmana uyğun
olaraq istismardan keçib. Eyni tendensiya növbəti illərdə də davam edib. Amma
bu proses ən çox 2019-cu ildə oldu”.
Təhlükəli olduğu bildirilsə də, sakinlər yaşayırlar
E.Azadov bildirib ki, əgər binaya çıxarış verilmirsə, bunun haqlı səbəbləri
var:
“Hazırda ölkədə 1700 yaşayış binası var ki, onlardan cəmi 400-ə yaxını
istismardan keçməyib. Bunun da müxtəlif səbəbləri var. Ya həmin binalar 2000-ci
illərin əvvəllərindən bu günə kimi problemlərlə üzləşib, ya vergi borcları
ödənilməyib, ya da binanın layihə sənədlərində çatışmayan hissələr var, tikinti
işləri düzgün aparılmayıb, müxtəlif qüsurlar üzə çıxıb. Yaxud binanı tikən
şirkətin hüquqi və digər maliyyə problemi olub ki, onların dövlət tərəfindən
istismara qəbul olunması riskli hesab olunur və qəbul aktını əldə edə bilmir.
Qanunun tələbinə görə bu cür binalarda yaşamaq təhlükəli sayılır. Lakin
sakinlər yaşayırlar”.
Problemin həlli yolu yalnız məhkəmədir
Ekspertin fikrincə, bu problemin həlli yolu yalnız məhkəmədir:
“Müəyyənləşdirilməlidir ki, burada olan qüsurların aradan qaldırılması
mümkündür, yoxsa yox. Əgər həmin binalarda layihədən kənaraçıxma varsa, bunlar
köklü şəkildə araşdırılmalı, komissiyalar təşkil olunmalı, nöqsanlar dövlət,
yerli icra, bələdiyyə, idarəetmə strukturları hesabına aradan qaldırılmalıdır.
Risk daşımırsa, məhkəmə yolu və digər qurum, komissiyaların ümumi rəyləri ilə
binaların istismara qəbul olunması mümkündür. Amma həmin binalarda risklər
varsa, aradan qaldırılması mümkün deyilsə, o binaların saxlanılması və
yaşanması təhlükəli sayılırsa, dövlət tərəfindən riskli sayılıb sökülməlidir.
Sonra yerində hansısa yeni bina tikə bilərlər. Amma bu, dövlət proqramına daxil
olunmalıdır. Burada risk ən çox vətəndaşlar üçündür. Ona görə də dövlət birinci
növbədə yaşayış olan təhlükəli binalarda problemi aradan qaldırmağa
çalışmalıdır”.
MTK-ların fəaliyyəti nəzarət altına alınmalıdır
Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin sədri Vüqar Orucun sözlərinə görə,
bu sahədə sərt nəzarət mexanizmi tətbiq olunmalıdır:
“Sənəd probleminin həllini tapması üçün həmin binaları təkrar yoxlamadan
keçirmək və müvafiq qərarlar vermək lazımdır. İlk növbədə Mənzil Tikinti
Kooperativlərinin fəaliyyəti ciddi şəkildə nəzarət altına alınmalıdır.
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi
tikintinin gedişinə, normativlərə uyğun aparılmasına, lazım olan qaydalara əməl
edilməsinə ciddi nəzarət mexanizmi tətbiq etməlidir. Bir çox hallarda
yenitikililər elə bir vəziyyətdə inşa olunur ki, sonra çıxarış almaq üçün
təhvil-təslim prosesini həll edə bilmirlər. Normativlərə uyğun olmadığına görə,
həmin binaları təhvil almaq mümkün olmur. Bu halda da vətəndaşlara çıxarışlar
verilmir. Son illərdə atılan addımlar çıxarış alınmasını və hətta çıxarışsız
evlərə sənədlərin verilməsi prosesini çox asanlaşdırıb. Hazırda bundan istifadə
edə bilməyənlər qanunsuz tikililərdir, hansı ki, yüksək elektrik gərginliyi
olan ərazilərdə tikilib, yaxud da tikinti aparılarkən tikinti qaydalarına və
normativlərə əməl olunmayıb. Digər bütün hallarda sənədləşmə prosesi qanuni və
asan şəkildə həyata keçirilir”.
Çıxarışsız mənzillərdə yaşayanlarla bağlı qərar olmalıdır
V.Oruc qeyd etdi ki, yararsız binalarda yaşayan sakinlərlə bağlı müvafiq
tədbirlər görülməlidir:
“Hazırda sənəd, çıxarış əldə edə bilməyən yenitikililərin sayı o qədər də çox
deyil. Onlarda olan problemlər ciddi şəkildə araşdırılmalı, tikinti
normativlərinə əməl olunmayıbsa, bu barədə müvafiq ölçülər götürülməlidir. Ya
həmin binada mənzil alan şəxslər şirkətlərin hesabına digər yenitikililərə
köçürülməli və yararsız binalarda müvafiq dəyişikliklər aparılmalıdır, ya da
müəyyən kompensasiya ödənilməlidir”.
