Dmitri Belyakov: “Minsk Azərbaycanın AİB-ə daxil olmasını tam dəstəkləyəcək” –
MÜSAHİBƏ
Ötən ilin sonunda MDB-nin qeyri-rəsmi sammitindən sonra ekspert icması
Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) rolunu yenidən fəal müzakirə etməyə
başladı. Onun yaradılması nə dərəcədə əsaslandırıldı və Gürcüstan və Ukrayna bu
təşkilatda iştirakını dayandırdığı bir vaxtda nə baş verir?
Belaruslu politoloq, Avrasiya İqtisadi Birliyinin (AİB) Üzv Dövlətlərinin
İnteqrasiya Perspektivlərinin Öyrənilməsi Mərkəzinin direktoruDmitri Belyakov
Cixisyolu.com-ın suallarını cavablandırıb.
– Rusiya Prezidenti Vladimir Putin 2021-ci ildə MDB çərçivəsində
inteqrasiyanın dərinləşdiyini bildirib. Eyni zamanda, Gürcüstan və Ukrayna
ittifaqdan çıxdılar, Ermənistanda MDB-də iştirakın məqsədəuyğunluğuna şübhə
edirlər, artıq bu istiqamətdə müzakirələr gedir…
– Təbii ki, biz MDB çərçivəsində bəzi inteqrasiya məqamlarını müşahidə edirik.
İlk növbədə söhbət ikitərəfli əlaqələrdən gedir. Götürək Belarusla Rusiya
arasında inteqrasiya yaxınlaşmasını, çünki bu, MDB çərçivəsində baş verir.
Yaxın gələcəkdə Belarus və Rusiya hökumətləri arasında imzalanmış inteqrasiya
kartlarının həyata keçirilməsini gözləməliyik.
Baxmayaraq ki, zaman keçdikcə MDB-nin əhəmiyyəti azalır, amma bu strukturun
vaxtı hələ keçməyib, o, yüksək səviyyəli danışıqlar platforması və ittifaqa
daxil olan ölkələrin maraqlarının yaxınlaşması nöqtəsi olaraq qalır. Bu, elə
əvvəldən təşkilatın ən mühüm məqsədlərindən biri olub.
MDB-nin əhəmiyyəti müxtəlif dövlətlərdən səslənən təşkilatdan çıxmaq və ya
çıxmaq istəyi ilə bağlı bəyanatlarla da zəiflədilir. Bu cür bəyanatlar təbii
ki, siyasi konyunkturadan qaynaqlanır. Gürcüstan, Ukrayna və bir qədər az
dərəcədə Ermənistan qərb vektorunu izləyir və Atlantik strukturların təsiri
altındadır.
Ermənistanın Birlikdən potensial çıxışına gəlincə, təbii ki, bu, ilk növbədə
Ermənistanın özü üçün müəyyən iqtisadi itkilərə səbəb olacaq.
– AİB-ə gəlincə, bu günlərdə Qazaxıstanın birinci prezidenti, Ali Avrasiya
İqtisadi Şurasının fəxri sədri Nursultan Nazarbayev Azərbaycanın Avrasiya
İqtisadi Birliyinə müşahidəçi qismində dəvət olunmasını mümkün hesab etdiyini
bildirib.
– Məncə, Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması faydalı olardı.
Amma buna Ermənistanın mövqeyi mane olur. Əgər İrəvan inteqrasiya
təşəbbüslərinə siyasi manipulyasiya imkanı kimi baxırsa, o zaman Ermənistan
rəhbərliyi müəyyən iqtisadi itkilərlə bağlı xoşagəlməz vəziyyətə düşə bilər.
Qarabağ münaqişəsi həll olunub və Ermənistanla Azərbaycan arasında ərazi
məsələləri Azərbaycanın mərhələli şəkildə AİB-ə daxil olmasına mane
olmamalıdır, bu, həm Bakının, həm də AİB-in maraqlarına uyğundur. Belarusa
gəlincə, bizim Azərbaycan Respublikası ilə uzunmüddətli isti münasibətlərimiz
var. Minsk təbii ki, Azərbaycanın AİB-ə daxil olmasını tam şəkildə təsdiq
edəcək.
MDB-yə qayıtmaq istərdim – MDB çərçivəsində xüsusi iqtisadi nailiyyətlər qeyd
olunmadı. AİB iqtisadi istiqamətdə əsas rol oynayır. Amma hərbi əməkdaşlıq və
təhlükəsizlik baxımından Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı artıq
aparıcı yer tutur.
– AİB-də qərarlar konsensus yolu ilə qəbul edilir. Ermənistan isə qeyd
etdiyiniz kimi, Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyi ilə yaxınlaşmasının
əleyhinədir…
– Əgər İrəvan daxili siyasi maraqlarına görə təkcə öz ölkəsinin deyil, digər
dövlətlərin də (AİB üzvləri – red.) iqtisadi vəziyyətini ağırlaşdırmağa
hazırdırsa, o zaman AİB üçün Ermənistanın cəlbediciliyinin azalacağını gözləmək
lazımdır. Ermənistan bazarı kiçikdir, onu Azərbaycan bazarı ilə müqayisə etmək
olmaz.
Yeri gəlmişkən, AİB-də müşahidəçi bir az fərqli kateqoriyadır. Bu statusun
əldə edilməsi Avrasiya İqtisadi Birliyinin bütün üzv dövlətlərinin mütləq
razılığı olmadan da mümkün olmalıdır.
Fikrimcə, Ermənistanın AİB-ə tələsik qoşulmasına səbəb təşkilata ilk daxil
olan ölkələrin müəyyən hüquqlara, o cümlədən digər dövlətlərin üzvlüyünə veto
hüququna malik olması olub. Amma zaman dəyişir, iqtisadiyyat dəyişir. Və
xalqların mənafeyi, iqtisadi tərəqqi və mehriban qonşuluq ön planda olmalıdır.
Nair Əliyev