2020-ci ildəki İkinci Qarabağ müharibəsi və 2023-cü ildəki bir günlük
antiterror tədbirləri Cənubi Qafqaz regionunda yeni reallıq yaradıb. Demək
olar, artıq dörd ildir ki, bölgədəki yeni reallıqlar burada sülh və sabitliyin,
əməkdaşlıq mühitinin təmin olunmasını zəruri edir.
44 günlük savaş regionda yeni geosiyasi durumun əsasını qoymaq, qlobal dünya
nizamına təsir etmək, Azərbaycanın hərbi gücünü ortaya qoymaqla yanaşı, həm də
göstərdi ki, mənasız hədələr, xəbərdarlıqlar “boş güllə”dən başqa bir şey
deyil. Belə ki, Ermənistan hərbi-siyasi hakimiyyəti və Qarabağdakı keçmiş xunta
hələ müharibədən əvvəl 44 günlük döyüşlər dövründə səsləndirdikləri
bəyanatlarla, bəlkə də, nəyəsə nail olmağa – Azərbaycanı qorxutmağa
çalışırdılar. Amma bu cəhdlər nəticəsiz qaldı.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan 2019-cu il avqustun 6-da o zaman işğal
altında olan Şuşa şəhərinə səfəri zamanı “Qarabağ Ermənistandır və nöqtə”
demişdi. Sonra Cıdır düzündə çaxır içərək yallı oynamışdı. Bu provokativ
addımların davamı sonralar da gəldi. N.Paşinyan və komandası hər fürsətdə
Azərbaycana “barmaq silkələyirdilər”.
Hələ 2017-ci ildə erməni general Yuri Xaçaturovun Kollektiv Təhlükəsizlik
Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) baş katibi seçilməsindən sonra Ermənistan
hərbçiləri yeni müharibə bəyanatları verməyə başlamışdılar. O demişdi ki,
Ermənistan arsenalındakı “İsgəndər” raketləri ilə Gəncədəki böyük zavodları,
Mingəçevirdəki su anbarlarını vura bilər. General beləliklə Azərbaycanın iflic
ola biləcəyini iddia etmişdi.
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri Seyran Ohanyan da vaxtilə oxşar açıqlama
vermişdi. O bildirmişdi ki, Ermənistan Bakını vura biləcək silahlara malikdir.
Ermənistan keçmiş müdafiə nazirlərindən olan David Tonoyan isə vaxtilə
“qırmızı xətti” sözün əsl mənasında keçmişdi. O, “yeni ərazilər üçün yeni
müharibə” bəyanatı ilə çıxış edərək tərəflər arasında ritorikanın daha da
kəskinləşməsinə səbəb olmuşdu. Yeri gəlmişkən, bildirək ki, bu açıqlama ilə
rəsmi İrəvanın aqressiv, destruktiv mövqeyi bir daha ifşa olunmuşdu. Aydın
görünür ki, Ermənistan Qarabağ məsələsinin sülh yolu ilə həllində maraqlı deyil.
Eks-nazir başqa bir çıxışında isə söyləmişdi ki, müharibə üçün yeni cəbhə
açıla bilər. Bu, əslində, onun “yeni ərazilər üçün yeni müharibə” tezisinin
məntiqi davamı kimi də başa düşülə bilər.
D.Tonoyanın rəsmi Bakını açıq-aydın müharibə ilə hədələməsi onu deməyə əsas
verirdi ki, Ermənistan seçimini edib.
Bundan başqa, adıçəkilən general 2020-ci ildə verdiyi açıqlamaların birində
hücum üçün əmr gözlədiklərini demişdi. Həmin açıqlama səslənəndən sonra
Ermənistanın hərbi təxribatları intensivləşdi. Bu isə sentyabrın 27-də İkinci
Qarabağ müharibəsinin başlanması ilə nəticələndi. Ermənistan 44 günlük müharibə
dövründə də ritorikasını dəyişmədi. Məğlub olduqlarını etiraf etmək istəməyən,
bunu taktiki geri çəkilmə kimi qələmə verən rəsmi İrəvan və hazırda
Azərbaycandakı təcridxanalarda olan separatçı rejimin başçıları vaxtilə
Gəncəni, Mingəçeviri vuracaqlarını, Kür çayına qədər və ondan da o tərəfə
gedəcəklərini deyirdilər. Onlar düşünürdülər ki, bu bəyanatlardan çəkinən
Azərbaycan müharibəni dayandıracaq. Ancaq qarşı tərəf rəsmi Bakının iradəsinə
təsir edə bilmədi. Azərbaycan müharibəni sona qədər davam etdirdi.
Onu da deyək ki, müharibə dövründə qarşı tərəfin özünün iddia etdiyi kimi,
şəhərlərimiz, o cümlədən Gəncə vuruldu. Mülki insanlar öldülər, yaralandılar.
Separatçıların başçısı Arayik Arutyunyan sonradan bunun birbaşa olaraq onun
əmri ilə həyata keçirildiyini etiraf etdi. Lakin ermənilər bununla da
Azərbaycanı yolundan döndərə bilmədilər.
Beləliklə, həm müharibə dövründə, həm də savaş ərzində davam edən hədə
ritorikasının bir neçə məqsədi var idi: birincisi, Azərbaycanı qorxutmaq və
çəkindirmək. İkincisi, daxili ictimai rəydə pessimizmə şərait yaratmaq.
Üçüncüsü, beynəlxalq ictimai rəyi çaşdırmaq.
Sonda isə Ermənistan işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərindən tam çəkilməyə
məcbur oldu, Qarabağdakı separatçılar isə Bakıda istintaq altındadırlar və
ədalət məhkəməsi qarşısında törətdikləri bütün cinayətlərə görə cavab
verəcəklər.
Görünən odur ki, rəsmi İrəvan “Dəmir yumruğun” dadını bilməyinə baxmayaraq,
havadarlarının təsir və təhriki ilə bu gün də revanşist iddialarından tam əl
çəkmir. Bu isə nə Ermənistanın özü, nə də region üçün yaxşı nə isə vəd edir.
Odur ki, rəsmi İrəvanın tarixi təcrübədən dərs çıxarmasında fayda var.
“Report” İnformasiya Agentliyi
