Son vaxtlar Bakıdakı ictimai iaşə obyektlərində saxta spirtli içkilər
aşkarlanması ilə bağlı xəbərlərə tez-tez rast gəlinir.
Cixisyolu.com xəbər verir ki, spirtli içkidən zəhərlənənlər də az deyil. Kliniki
Tibbi Mərkəzin mətbuata verdiyi məlumatda qeyd olunur ki, son bir ildə
ölkəmizdə alkoqollu içkilərdən (etanoldan) zəhərlənənlərin sayı 124 nəfər olub.
Bu zəhərlənmələrdə əsas səbəb kimi isə keyfiyyətsiz araqlardan istifadə
olunması göstərilir.
Bəs hansı araqlar keyfiyyətsiz hesab olunur?
Peşəkar şərabçı Nadir İsmayılov Cixisyolu.com-a açıqlamasında bildirib ki, saxta
araq, adətən, zavod arağından bir qədər acı və sərt olur:
“Çünki zavodda araq aktivləşdirilmiş kömürdən keçir. Aktivləşdirilmiş kömür
isə onun tərkibində olan çoxlu miqdarda aldehidlərlə sivuş yağlarını özündə
saxlayır və araq nisbətən təmizlənir. Zavod araqlarında yüksəkkeyfiyyətli su da
olur, aşağıkeyfiyyətli də. Bir də spirtin keyfiyyətindən çox şey asılıdır.
Hərçənd ki, spirti də müəyyən zavodlar istehsal edir, amma onun keyfiyyəti
müxtəlif cür olur”.
Ekspert bildirib ki, laborator üsulla arağın keyfiyyətini daha dəqiq yoxlamaq
olur:
“Aldehidlər və sivuş yağları nə qədər çoxdursa, o arağın keyfiyyəti aşağı,
dadı bir qədər acı olur. Evdə hazırlanmış araqlar kömürdən keçmədiyinə görə
aşağıkeyfiyyətli alınır. Hərçənd, bəziləri deyirlər ki, mən kömürdən də
keçirirəm. Evdə kömürdən keçirmək mümkün deyil, çünki bu, çox qəliz prosesdir
və o proses dayanmadan getməlidir. Məsələn, bir ay, iki ay araq dayanmadan
kömürdən keçməlidir. Dayananda arağın keyfiyyəti itir.
Restoranlarda, şadlıq evlərində, adətən, süfrəyə birinci yaxşı keyfiyyəti olan
zavod arağını verirlər, ikinci, üçüncü butulkalar isə adətən, özləri
hazırladıqları olur. Bunu içənlər hiss edə bilmirlər, çünki nisbətən keflənmiş
olurlar. Hər restoran bunu etmir, amma müəyyən restoranlar var ki, bu yola əl
atırlar”.
Saxta şərab necə ərsəyə gəlir?
Nadir İsmayılov bildirib ki, şərablar iki əsas qrupa bölünür: süfrə şərabları
və tündləşdirilmiş şərablar.
“Süfrə şərabları, öz növbəsində, turş (quru), kəmşirin və şirin şərablara
ayrılır. Turş şərablarda şəkər olmur, kəmşirin şərablarda təxminən 2%-ə, şirin
şərablarda isə 5%-ə qədər şəkər olur.
Maraqlıdır ki, turş şərablar, adətən, saxtalaşdırılmır. Çünki onlardakı hər
hansı çatışmazlıq dərhal nəzərə çarpır. Daha çox kəmşirin şərabların saxtası
hazırlanır. Onun tərkibindəki şəkər şərabın özünün çatışmazlıqlarını örtür və
onu bir növ “bəzəyir”, – deyə şərabçı qeyd edib.
Saxta şərabların necə istehsal olunması məsələsinə gələndə isə N.İsmayılov
vurğulayıb ki, bu proses bir neçə üsulla həyata keçirilə bilər:
“Birinci üsul odur ki, ağ şərab istehsalında üzüm əzilir, şirəsi sıxılır və
qıcqırdılır. Qalan puçal tullantısına su və şəkər əlavə edilərək yenidən
qıcqırdılır. Üzümün qabığındakı və tumundakı dad maddələri əmələ gələn şərabın
tərkibinə keçir və müəyyən oxşarlıq yaradır. Sonra bu şəraba bir qədər qırmızı
şərab qatılaraq çəhrayı şərab kimi satışa buraxılır.
Digər üsul odur ki, konyak istehsalı üçün hazırlanan süfrə şərablarından spirt
ayrılır. Qalan hissə isə saxta şərab istehsalında istifadə olunur.
“Barda” adlanan və tullantı üçün nəzərdə tutulan qalan hissəyə şəkər, spirt və
dad qatqıları vuraraq saxta şərab istehsalında istifadə edirlər.
Üçüncü bir üsul budur ki, ucuz meyvə şirələrinə su, spirt, şəkər və limon
turşusu qatılaraq müəyyən kondisiyaya çatdırılır və isti halda butulkalara
doldurulur. Yüksək temperatur sterilizasiya prosesi yaratdığı üçün “şərab”
qıcqırmır”.
“Saxta şərabların tərkibinə, həmçinin, qliserin əlavə edilir. Bu da onun üçün
edilir ki, qliserin qatılan maddələri bir-birinə bağlasın. Qeyd edim ki, hətta
bəzi xarici firmalar tullantılardan quru enotaninlər hazırlayır ki, saxta
şərabın rəngini düzəltsin və orijinala oxşatsın.
Peşəkarlar şərabın dadına, xüsusiyyətlərinə görə saxta olub-olmadığını
asanlıqla ayırd edə bilirlər. Amma adi istehlakçı üçün bunu müəyyən etmək
çətindir. Ümumiyyətlə, saxta şərablar keyfiyyət baxımından, əlbəttə ki,
orijinal üzüm şərablarından xeyli geridə qalır”, – N.İsmayılov bildirib.
Zavodlara saxta şərab istehsalı sərf etmir
“Saxta şərablar, adətən, şərabçılıqla məşğul olmayan şəxslər tərəfindən
istehsal olunur. Şərab zavodlarında isə buna ehtiyac yoxdur. Çünki onlar öz
üzümlüklərindən və ya digər təsərrüfatlardan lazımi qədər üzüm tədarük edirlər.
Şərabçılara üzümün maya dəyəri, sortundan asılı olaraq, kiloqramı 30-50 qəpiyə
başa gəlir və bir ton üzümdən təxminən 700 litrə qədər şərab hazırlanır. Ona
görə də şərab zavodları üçün baha başa gələn süni maddələrlə saxta şərab
istehsal etmək sərfəli deyil.
Bir şeyi də qeyd etmək yerinə düşər ki, saxta şərabları etiketinə görə ayırd
etmək çətindir, çünki müasir çap texnologiyaları yüksəkkeyfiyyətli etiketlər
hazırlamağa imkan verir. Bu da o deməkdir ki, orijinal şərabı saxtadan
fərqləndirmək yalnız və yalnız dad xüsusiyyətlərinə əsasən mümkündür”, – deyə
N.İsmayılov əlavə edib.
Əzizə İsmayılova
